Forum Historii Nysy

[ralf]

Aby przedstawić bliżej sylwetkę Klemensa Neumanna zamieszczam poniżej artykuł pt. "Boży muzykant", którego autorem jest ks. Zbigniew Zalewski. Artykuł ukazał się w czasopiśmie "Gość Opolski", w numerze 45/818 z dnia 11 listopada 2007 roku, który dostępny jest online pod linkiem: http://gosc.pl/files/old/.../1194861603.pdf


"Śląsk od czasów studiów uniwersyteckich stał się jego drugą ojczyzną. Urodził się 26 listopada 1873 r. w Tucznie k. Wałcza, w rodzinie właścicieli niewielkiego gospodarstwa rolnego i gospody. Przodkowie ze strony matki pochodzili z Włoch, niektórzy uważają więc, że Klemens po swoich południowych przodkach odziedziczył pogodne usposobienie. Mając 14 lat, za staraniem cioci, siostry Otildis, która była przełożoną elżbietanek w HamburguEppendorfie, Klemens trafił do niemiecko-francuskiego internatu gimnazjalnego Misjonarzy Serca Jezusowego w Antwerpii, gdzie w latach 1887-1890 pobierał naukę. Za dobre wyniki w nauczaniu w tamtejszym gimnazjum został przeniesiony do prowadzonego przez księży misjonarzy Collége Chezal-Benoit w departamencie Cher we Francji, a w 1892 r. powrócił do rodzinnego Tuczna. Maturę uzyskał 21 marca 1895 r. w Wałczu. Po zdaniu egzaminu dojrzałości rozpoczął studia teologiczne na Uniwersytecie Wrocławskim i 21 czerwca 1899 r. przyjął święcenia kapłańskie. Przez cztery lata pracował jako wikariusz w Legnicy, gdzie dał się poznać jako świetny pedagog. W 1903 r. przybył do Nysy, w której spędził ćwierć wieku, aż do śmierci, która nastąpiła 5 lipca 1928 r. Został pochowany na Cmentarzu Jerozolimskim w Nysie 9 lipca 1928 roku.

Ks. Klemens Neumann był nauczycielem religii oraz języków hebrajskiego i francuskiego w prestiżowym Gimnazjum Realnym w Nysie, do którego uczęszczali m.in. późniejsi laureaci nagród Nobla (prof. Konrad Emil Bloch) i Oscara (prof. Bernhard Grzimek), oraz prefektem w Biskupim Konwikcie dla Chłopców, w którym aktualnie mieści się Sąd Rejonowy. Ponadto nauczał religii w Liceum św. Jadwigi i był prezesem Związku Katolickich Nauczycielek. Oprócz pracy pedagogicznej zajmował się również pracą naukową i w 1910 r. uzyskał promocję doktorską na Uniwersytecie Wrocławskim na podstawie pracy "Soteriologia Edwarda von Hartmanna". Trzy lata później otrzymał tytuł profesora gimnazjum. Ks. Neumann był nie tylko świetnym nauczycielem, ale potrafił również poza szkołą dostrzegać młodzież i jej problemy.
W tamtym czasie Nysa była miastem garnizonowym, a do szkół uczęszczało wiele młodzieży. Spora jej liczba mieszkała w bursach i internatach, w których szerzyły się różne zagrożenia, zwłaszcza alkoholizm. W pracy z młodzieżą ks. Neumann propagował ruch abstynencki, jednak szybko doszedł do wniosku, że nie można stawiać tylko zakazów. W miejsce alkoholu, który dawał chwilowe ukojenie, wskazywał szersze perspektywy. I tak zaczęła się jego praca wychowawcza z młodzieżą. Trzeba przyznać, że pomogły tu zapewne czasy gimnazjalne, gdy pobierając nauki w Belgii i Francji Klemens poznawał inne nacje i kultury, a tym samym kształtowała się jego otwartość na drugiego człowieka. Przygotowywał przedstawienia teatralne, głównie na placu Solnym w Nysie, potrafił jak mało kto rozśpiewać młodzież, organizował wycieczki i wspólne wędrówki oraz zaszczepiał w młodych umiłowanie liturgii. We wspomnieniach swoich wychowanków pozostał jako człowiek bardzo naturalny, szczery, charyzmatyczny, pozytywnie nastawiony do życia. Tymi cechami promieniował na otoczenie i nimi imponował młodzieży. Nie przykładał wielkiej wagi do pieniędzy i praktycznie wszystkie swoje dochody przeznaczał na młodzież. Tak uczynił m.in. z niemałą kwotą, którą przeznaczył na pokrycie kosztów remontów w kasztelu Burg Rothenfels. Był też nieprzeciętnie uzdolniony muzycznie i artystycznie. Grał na skrzypcach, gitarze, lutni i pianinie. Opracował śpiewnik "Der Spielmann" z tekstami i nutami, głównie pieśni ludowych, który do 1959 r. doczekał się łącznego nakładu 235 tys. egzemplarzy. Wspólnie z historykiem i publicystą Ernstem Laslowskim z Kluczborka w ośrodku abstynenckim w Nysie założył pierwsze we wschodnich Niemczech katolickie centrum formacji i oświaty dorosłych "Heimgarten", którego sława rozpościerała się daleko poza granice Górnego Śląska.

Miłość do młodzieży przywiodła go do nawiązania znajomości z ks. Bernhardem Strehlerem, inicjatorem i pomysłodawcą ruchu Quickborn. Nazwa ruchu w jednym z dolnoniemieckich dialektów oznacza tyle co "tryskające źródło", "krynica", "zdrój". To źródło wytrysnęło w Nysie za sprawą trzech kapłanów - dwóch nyskich katechetów Neumanna i Strehlera oraz ks. Hermanna Hoffmanna, katechety w Gimnazjum św. Macieja we Wrocławiu. Początkowo ruch propagował odnowę społeczeństwa przez podjętą abstynencję. Jednak wkrótce z ruchu trzeźwościowego przerodził się w ruch społeczno-religijny, który wyróżniało szczególne zamiłowanie do liturgii oraz pielęgnowanie świadomości eklezjalnej u jego członków.
Quickborn bardzo szybko stał się ruchem ogólnoniemieckim, a jego centrum zostało przeniesione do Bawarii, do kasztelu Burg Rothenfels. Ruch przeżywał okres niezwykłego rozkwitu. W najlepszym okresie należało do niego około 8 tys. młodzieży z całych Niemiec. Gdy w 1927 r. ks. Romano Guardini stanął na czele ruchu w miejsce ks. Bernharda Strehlera, dał tym samym Quickbornowi teologiczną głębię. Ks. Romano Guardini, wybitny teolog, filozof religii i pedagog, zafascynował młodzież Quickbornu ideami ruchu odnowy liturgicznej, ale trzeba też pamiętać, że na początku to ks. Guardini osobiście odwiedził ks. Klemensa Neumanna w Nysie i tu poznawał Quickborn.
Dzieło, które dało impuls przedsoborowej odnowie liturgicznej, u którego początków stoi ks. Klemens Neumann, przypomina niemal do złudzenia założony przez sługę Bożego ks. Franciszka Blachnickiego oazowy Ruch Światło-Życie. Podobne wartości przeświecały obu tym wybitnym kapłanom: abstynenckie ideały, dążenie do ożywienia liturgicznego życia parafii oraz praca w małych grupach. Mają Katowice swego Sługę Bożego, możemy mieć i my w osobie ks. Klemensa Neumanna, którego doczesne szczątki po ekshumacji, dokonanej 26 listopada 1985 r., zostały przeniesione do krypty w kościele śś. Jakuba i Agnieszki w Nysie. Tam na marmurowej płycie, przeniesionej z jego grobu, wyryty jest napis: "Za dwie łaski szczególnie dziękuję Bogu, że powołał mnie do stanu kapłańskiego oraz za sposobność życia wśród młodzieży i radowania się nią".
Pamięć o wielkim nyskim kapłanie jest kultywowana. W 1994 r. przy parafii św. Jakuba w Nysie został oddany do użytku dom parafialny "Pojednanie" im. ks. Klemensa Neumanna, w którym mieści się m.in. świetlica dla dzieci i często słychać tam młodzieży gwar".


Załączam poniżej do pobrania w pliku ZIP fragmenty wspomnianego wyżej śpiewnika "Der Spielmann", opracowanego przez Klemensa Neumanna.

Zamieszczam ponadto zdjęcie domu w Nysie przy ul. Bohaterów Warszawy 28, w którym mieszkał Klemens Neumann, a w którym obecnie mieści się tzw. Dzienny Dom Pobytu Ośrodka Pomocy Społecznej w Nysie.

Informuję jeszcze, że w na forum znajduje się temat poświęcony ekshumacji księdza Klemensa Neumanna, pod linkiem: http://www.fhn.cba.pl/viewtopic.php?p=297 .

---

Klemens Neumann.jpg

Plik ściągnięto 22 raz(y) 142,82 KB

Dom nr 28 przy ul. Bohaterów Warszawy w Nysie.jpg Zdjęcie wykonane w dniu 4.III.2016 roku (fot. ralf)

Plik ściągnięto 30 raz(y) 2,3 MB

Der Spielmann (Klemens Neumann) - fragmenty.zip

Pobierz Plik ściągnięto 139 raz(y) 40,86 MB

[ralf]

Zdjęcia medalu pamiątkowego poświęconego ks. Klemensowi Neumannowi, można obejrzeć na Forum pod linkiem: KLIK

[ralf]

[ralf]

Fotografia przedstawiająca księdza Klemensa Neumanna (siedzi pośrodku) wśród swojej młodzieży z „Heimgarten”. Z prawej strony księdza siedzi dr Ernst Laslowski (w okularach), a obok niego Kurt Rother. Po lewej stronie księdza siedzi Erich Reisch. Na dole, pierwszy z lewej (w białej koszulce) to Edmund Janik.

---

Ksiądz Klemens Neumann pośród swojej młodzieży z 'Heimgarten'.jpg

Plik ściągnięto 5 raz(y) 1,8 MB