Forum Historii Nysy

ralf · Wysłany: 2022-11-20, 16:18 **Więzienie przy ul. Królowej Jadwigi**

Więzienie (Stockhaus) przy ul. Królowej Jadwigi (Wilhelmstrasse) istniało już w 1785 r. Było zlokalizowane w zabudowaniach pomiędzy dawnymi średniowiecznymi basztami nr 25 i 26, które stały w ciągu pierścienia miejskich murów obronnych przy dzis. ul. Piastowskiej - baszta nr 25 u wylotu ul. Fortecznej, a baszta nr 26 około 40 metrów dalej w kierunku pl. Kopernika. W dniu 5 listopada 1830 roku miasto zawarło ugodę ze skarbem wojska (Militärfiskus) dotyczącą cesji budynku więzienia. W latach 1831-32 rozebrano go i do roku 1834 wybudowano w tym miejscu nowe więzienie, które pod mianem „Królewski Inkwizytoriat” („Königliche Inquisitoriat”) pełniło funkcję sądu cywilnego. Budynek graniczył od południowego wschodu z długim, łukowatym budynkiem tzw. niebieskich koszar. Na dziedzińcu inkwizytoriatu znajdowała się studnia (była zaznaczona na planach w 1843 i 1851 roku). Około 1930 roku obiekt określany był mianem więzienie śledcze (Untersuchungsgefängnis). Budynek więzienia przetrwał drugą wojnę światową i dalej funkcjonował, aż został wyburzony w pierwszej połowie lat 60. W jego miejscu stoi dziś blok mieszkalny o numerze Piastowska 28-30.

(zdj.1) Ok. 1930 r. Widok z lotu ptaka na zaznaczony kolorem żółtym budynek więzienia przy ul. Królowej Jadwigi.jpg

Plik ściągnięto 19 raz(y) 2,29 MB

(zdj.2) Rok 1927. Widok z lotu ptaka na zaznaczony kolorem żółtym budynek więzienia przy ul. Królowej Jadwigi.jpg

Plik ściągnięto 10 raz(y) 362,65 KB

(zdj.3) Ok. 1938 r. Widok na budynek więzienia przy ul. Królowej Jadwigi, od strony ul. Piastowskiej.jpg

Plik ściągnięto 6 raz(y) 833,57 KB

(zdj.4) Pierwsza połowa lat 60-tych. Widok z dzwonnicy na zaznaczony kolorem żółtym budynek dawnego więzienia.jpg

Plik ściągnięto 25 raz(y) 3,02 MB

ralf · Wysłany: 2022-11-20, 23:57

Zamieszczam pięciostronicowy tekst opisujący przeżycia więźnia, który w 1942 roku przez okres niemal pięciu miesięcy (16.VII - 11.XII) był przetrzymywany w więzieniu przy ul. Królowej Jadwigi (Wilhelmstrasse) w Nysie. Tą osobą był Franciszek (Franz) Stryj, urodzony w Rudzie Śląskiej w dniu 5 stycznia 1912 roku - tam ukończył szkołę podstawową i średnią, po czym rozpoczął studia filizoficzne w Krakowie, a potem w Instytucie Administracji i Handlu. Po wybuchu II wojny światowej związał się z konspiracją. W marcu 1941 roku aresztowało go Gestapo. Odrzucił proponowaną mu volkslistę i przeszedł gehennę hitlerowskich więzień (Zabrze, Bytom, Katowice, Nysa) oraz obozów koncentracyjnych (Mysłowice, Oświęcim, Brzezinka, Buchenwald, Flossenbürg-Leitmeritz, Ohrdruf-Krähwinkel). Po wojnie opublikował wspomnienia obozowe, które zatytułował „W cieniu krematorium”. Pierwsze wydanie książki ukazało się w 1960 roku. Jak napisał o niej sam autor: „to najprawdziwszy rejestr faktów osobiście przeżytych”. To właśnie z tej pozycji pochodzi załączony niżej rozdział „Więzienie w Nysie”. Franciszek Stryj zmarł w 1985 roku.

[zał.1] 'W cieniu krematorium' - Franciszek Stryj (str.138-139).jpg

Plik ściągnięto 9 raz(y) 1,29 MB

[zał.2] 'W cieniu krematorium' - Franciszek Stryj (str.140-141).jpg

Plik ściągnięto 11 raz(y) 1,37 MB

[zał.3] 'W cieniu krematorium' - Franciszek Stryj (str.142).jpg

Plik ściągnięto 11 raz(y) 471,73 KB

ralf · Wysłany: 2022-11-21, 01:18

Do dziś zachowały się listy pisane w języku niemieckim przez ww. Franciszka Stryja w więzieniu w Nysie, do jego żony Wandy. Ich skany wstawiam poniżej, w porządku chronologicznym. Materiały pochodzą ze strony muzeumslaskie.pl

List z dnia 30 czerwca 1942 roku.jpg

Plik ściągnięto 8 raz(y) 1 MB

List z dnia 26 lipca 1942 roku.jpg

Plik ściągnięto 2 raz(y) 1,02 MB

List z dnia 23 sierpnia 1942 roku.jpg

Plik ściągnięto 2 raz(y) 1,11 MB

List z dnia 20 września 1942 roku.jpg

Plik ściągnięto 2 raz(y) 1,33 MB

List z dnia 18 października 1942 roku.jpg

Plik ściągnięto 2 raz(y) 1,1 MB

List z dnia 15 grudnia 1942 roku.jpg

Plik ściągnięto 6 raz(y) 470,33 KB