Forum Historii Nysy

[ralf]

Zamieszczam rys biograficzny ostatniego nyskiego rabina, którym był Max Ellguther. Rys opracowałem na podstawie dostępnych w internecie dość rzetelnych źródeł, które wymieniono na końcu posta.


Max Ellguther urodził się w dniu 9 grudnia 1859 roku w Krapkowicach (Krappitz). Jego ojcem był handlarz - Jakob Ellguther, a matką - Selma Ellguther z d. Friedlaender. Max miał sześcioro rodzeństwa. Uczęszczał do gimnazjum w Brzegu (Brieg), a w latach 1881-1886 do Żydowskiego Seminarium Teologicznego (Das Jüdisch-Theologische Seminar) we Wrocławiu oraz na Uniwersytet Wrocławski. Od 1887 roku do 1933 był kapłanem i rabinem w Nysie, a także nauczycielem religii w Gimnazjum Królewskim (Carolinum) oraz w Szkole Realnej (obecnie SP nr 5 przy ul. Gierczak).

W dniu 26 stycznia 1888 roku Max Ellguther ożenił się z Lina Else Ellguther z d. Joachimsthal (ur. 1859). Małżeństwo miało dwójkę dzieci: Mirjam Margoth Bodtnitski (ur. 21.IV.1889 Nysa, zm. 1941) oraz Hans Ellguther (ur. 1890 Nysa, zm. 1892 Nysa). Margoth, mieszkająca podczas II w.ś. we Wrocławiu przy ul. Lubuskiej (Brandenburgerstrasse 11), w dniu 25 listopada 1941 roku znalazła się w transporcie pierwszej akcji deportacyjnej wrocławskich Żydów z Wrocławia do Kowna. Transport obejmował ok. 1000 osób, które zaraz po przyjeździe do Kowna zostały rozstrzelane na stokach fortu IX w dniu 29.XI.1941 r. Margoth miała jedno dziecko - urodzoną w 1918 roku córkę Alice Denes, która zmarła w wieku 89 lat (2007 r.) w Düsseldorfie.

Od roku 1903 Max Ellguther był członkiem doradczym Związku Rabinów Górnego Śląska (Verband der Rabbiner Oberschlesiens, który jednak nie uznawał jego uprawnień rabinackich. W 1918 roku rabin Goldmann z Lipska wstawił się za nim, chcąc znaleźć sposób na jego zwyczajne członkostwo, słowami: "Ten człowiek jest już na stanowisku od ponad trzydziestu lat i prawdopodobnie nigdy nie opuści Nysy. Cieszy go praca nad staraniami Górnośląskiego Związku Rabinów, ale naturalnie bardzo mu przeszkadza to, że jest uważany tylko za gościa i że od czasu do czasu podczas głosowań itp. jest to wyraźnie podnoszone przeciwko niemu". Max był członkiem Stowarzyszenia Nauczycieli Izraelitów na Śląsku i w Poznaniu (Verein Israelitischer Lehrer in Schlesien und Posen ) oraz Federacji Żydowskich Stowarzyszeń Literackich na Górnym Śląsku. Był założycielem i przewodniczącym Stowarzyszenia na rzecz Historii i Literatury Żydowskiej w Nysie, członkiem i wiceprezesem Loży Humboldt'a w Nysie oraz pierwszym prezesem Towarzystwa Ochrony Zwierząt (Tierschutzverein) w Nysie. W roku 1912 był inicjatorem Dni Ochrony Dziecka.

Max mieszkał w 1908 oraz 1912 roku w Nysie przy ul. Kolejowej (Bahnhofstrasse 4). W roku 1929 mieszkał w Nysie już przy ul. Armii Krajowej (Kochstrasse 5). Zmarł w Nysie w dniu 23 maja 1933 roku.


Publikacje autorstwa Maxa Ellguthera:
• "Meine Antrittsrede gehalten in der Synagoge zu Neisse am 8. Januar 1887", Nysa 1887.
• "Die jüdischen Feste und ihre Gebräuche. I. Teil Festzyklus", Nysa 1890.
• "Weihegebet und Festpredigt bei der Synagogenweihe zu Neisse am 17. Mai 1892 gesprochen", Nysa 1892.
• "Katalog der Bibliothek des jüdisch-literarischen Vereins zu Neisse", Nysa 1897 (uzupełnienie w 1902 r.).
• "Von Herzen zu Herzen. Fünf ausgewählte Predigten ed. D. Heskel", Berlin 1901 / Wilmersdorf 1902.
• "Worte der Liebe und Wahrheit. Drei Predigt-Zyklen für Rosch ha-schana, Kolnidre und Jom Kippur", Frankfurt 1908.
• "Das religiöse Leben in der jüdischen Gemeinde zu Neisse", Nysa, Berlin 1925.


Źródła:
[1] "Biographisches Handbuch der Rabbiner" - Michael Brocke oraz Julius Carlebach, cz.2 - "Die Rabbiner im Deutschen Reich 1871–1945", red. Katrin Nele Jansen, wyd. K.G. Saur, München 2009.
[2] Alfred Konieczny, "Pierwsza akcja deportacji wrocławskich Żydów z 25 listopada 1941 r." [w:] "Acta Universitatis Wratislaviensis" (nr 3180), Prawo CCCX, Wrocław 2009.
[3] strona internetowa: "Geni.com"

---

Max Ellguther (1859-1933).jpg

Plik ściągnięto 6 raz(y) 163,49 KB