Forum Historii Nysy

Teczka z 65 przedwojennymi folderami przedstawiającymi produkty firmy NEMA-NEISSE. Poniżej kilkanaście z nich.

Widok w ulicę Skłodowskiej od strony ulicy Bohaterów Warszawy. Po lewej stronie widoczny budynek ochronki. Zdjęcie pochodzi z pocztówki nadanej w 1929 r.

Dwie fotografie obite na rewersie pieczątką Fedora Rassmanna.

Ciekawa fotografia przedstawiająca śląską przędzarnię, wykonana w Głuchołazach w 1927 roku. Siedzące z prawej strony dwie kobiety ubrane są w nyski strój ludowy.

Na rewersie zdjęcia napisano odręcznie nazwiska widniejących na nim osób:
- rząd I (siedzą), od lewej: Aust Liesel, Lux Hedel, Lux Joseph, Hillebrand Elly, Hoheisel Anny, Grützner Martha
- rząd II (stoją), od lewej: Langer Karl, Lux Anna, Haschke Dolli, Langer Joseph, Aust Trudel, Hoheisel, Winkler, Lukas, Hoheisel Martel, Scholz Paul

Załączam dwa zdjęcia wykonane przez zakład fotograficzny „E. Voelkel” w Nysie:

- na zdjęciu nr 1 widnieje właścicielka pałacu w Rysiowicach (Reisewitz) o nazwisku Eugenie von Rottenberg z d. Wrochem (ur. 1804, zm. 1879), która w 1858 r. przejęła majątek po swoim zmarłym mężu, którym był Friedrich Wilhelm Elias von Rottenberg (ur. 1792, zm. 1858). Eugenia i Friedrich zostali pochowani w Nysie na cmentarzu garnizonowym przy ul. Krasickiego.

- zdjęcie nr 2 przedstawia córkę Eugenii o imieniu Katharina von Rottenberg (ur. 1830, zm. 1904), która w roku 1868 wyszła za mąż za August von Cornberg (ur. 1821, zm. 1872).

Załączam w pliku PDF spis mieszkańców Sławniowic z okresu II wojny światowej (1939-45). Tworzenie tego spisu rozpoczął ok. 1947 roku Josef Adolf (ur. 1897, zm. 1954) – były mieszkaniec Sławniowic i ich przedwojenny burmistrz. Po jego śmierci pracę nad spisem kontynuował inny, były mieszkaniec tej wsi – Max Glasnek (ur. 1902, zm. 1989). W 1995 r. w Letter (region Hanower, Niemcy) została wydana kronika Sławniowic, której autorem był Berthold Adolf (ur. 1931) i to właśnie w niej zamieszczono przedmiotowy spis. Liczy on 19 stron i zawiera nazwiska 1027 osób – zarówno dorosłych jak i dzieci. Wydzielono w nim parę kolumn – pierwsza zawiera imię, nazwisko (w przypadku kobiet – skrót „verh.” oznacza nazwisko po mężu) i zawód, druga kolumna podaje datę urodzenia, a trzecia datę śmierci i miejsce śmierci, ewentualnie adres zamieszkania, gdy dana osoba w 1995 r. jeszcze żyła. Każdorazowo w przypadku osoby nieżyjącej, w trzeciej kolumnie umieszczono znak „+”. Spis w oryginale zawiera dokładne adresy zamieszkania, wymienionych w nim, żyjących osób, ale postanowiłem je częściowo usunąć (ulica, nr domu), pozostawiając jedynie nazwę miasta. Puste pola w spisie oznaczają brak konkretnej informacji.

Pianino, na którego wsadce widać nazwę firmy organmistrzowskiej „P. Berschdorf” z Nysy. Instrument wyprodukowała fabryka fortepianów, którą założono w Legnicy (Liegnitz) w 1849 r. – „Eduard Seiler”. Pianino posiada numer seryjny „71391”, co oznacza, że pochodzi z ok. 1929/1930 r.

Zamieszczam siedem list z nazwiskami przedwojennych mieszkańców Sławniowic, którzy zmarli/zaginęli w różnych, tragicznych okolicznościach w okresie drugowojennym oraz wczesnopowojennym, w latach 1940-1946. Byli to:

• żołnierze polegli w okresie II w. ś. (37 nazwisk)
• żołnierze polegli w okresie II w. ś., których początkowo uznano za zaginionych (20 nazwisk)
• osoby zmarłe w wyniku działań drugowojennych (5 nazwisk)
• osoby zmarłe po deportacji do obozu pracy (15 nazwisk)
• osoby zmarłe w czasie wysiedlenia (10 nazwisk)
• osoby zmarłe podczas transportu do Lipinek Łużyckich (7 nazwisk)
• osoby zmarłe na tyfus (18 nazwisk)

Każda z ww. list składa się z czterech kolumn: imienia z nazwiskiem, daty urodzenia, daty śmierci/zaginięcia oraz miejsca śmierci/zaginięcia. W przypadku braku konkretnej informacji wstawiono znaki zapytania. Dane pochodzą z niemieckojęzycznej kroniki Sławniowic, wydanej w 1995 r., autorstwa Bertholda Adolfa.

Żołnierze polegli w czasie II wojny światowej:

Adolf Josef _____ 10.01.1924 _____ 05.09.1943 _____ Rosja
Adolf Paul _____ 07.01.1908 _____ 15.09.1943 _____ Rosja
Altmann Josef _____ 1925 _____ 1944 _____ Rosja
Böhm Alfred _____ ??? _____ ??? _____ ???
Böhm Rudolf _____ ??? _____ ??? _____ ???
Buchmann Karl _____ ??? _____ 1943 _____ Norwegia
Christen Karl _____ 22.12.1915 _____ 31.10.1944 _____ Węgry
Galle Herbert _____ 30.09.1921 _____ 08.06.1940 _____ Francja
Hasse Helmut _____ 25.06.1924 _____ 24.12.1940 _____ Frankfurt n. Odrą
Hauke Alfons _____ 08.03.1923 _____ 24.03.1944 _____ Kreta
Hauke Richard _____ 07.03.1906 _____ ??? _____ Rosja
Heckel Karl _____ 16.12.1906 _____ 1944 _____ Rosja
Hentschel Heinrich _____ 29.03.1918 _____ 04.07.1941 _____ Rosja
Hoffmann Günther _____ ??? _____ ??? _____ ???
Jockisch Josef _____ 21.05.1926 _____ 1944 _____ Francja
Jorde Adolf _____ 28.07.1902 _____ 16.03.1941 _____ Nysa
Katzer Josef _____ ??? _____ ??? _____ Rosja
Kirchner Georg _____ 1905 _____ 1943 _____ Rosja
Kretschmer Franz _____ 11.10.1910 _____ 29.09.1941 _____ Rosja
Kreuzer Alfred _____ 07.06.1904 _____ 1944 _____ Rosja
Kunert Josef _____ 06.01.1914 _____ 04.10.1944 _____ Polska
Liebig Friedrich _____ 12.11.1915 _____ 16.11.1940 _____ Francja
Otte Helmut _____ 27.03.1920 _____ 10.04.1945 _____ wschód
Paul Alfred _____ 02.04.1912 _____ 22.01.1943 _____ Rosja
Piche August _____ 20.01.1906 _____ 16.05.1944 _____ Polska
Prescher Paul _____ 14.07.1913 _____ 06.03.1943 _____ Rosja
Rölle Bernhard _____ 02.10.1923 _____ 1944 _____ Rosja
Scheithauer Karl _____ 11.11.1904 _____ 03.1942 _____ Rosja
Scheithauer Paul _____ 1928 _____ 1945 _____ Berlin
Scheithauer Richard _____ 30.04.1916 _____ 06.06.1943 _____ Rosja
Schubert Josef _____ 19.11.1907 _____ 03.1945 _____ Nysa
Sperner Helmut _____ 10.10.1926 _____ 16.04.1944 _____ Włochy
Stenzell Franz _____ 03.05.1902 _____ 1945 _____ wschód
Stenzell Julius _____ 16.03.1908 _____ 1942 _____ Rosja
Wanke Paul _____ 26.03.1941 _____ ??? _____ Wilhelmshaven
Werner Alois _____ 21.07.1899 _____ 09.02.1944 _____ Saksonia
Winkler Bernhard _____ 17.05.1913 _____ 06.10.1941 _____ Rosja

Polegli żołnierze, których początkowo uznano za zaginionych:

Andorf Herbert _____ 13.12.1921 _____ 01.1943 _____ Rosja
Buchmann Karl _____ 08.01.1920 _____ 04.1945 _____ wschód
Ermisch Richard _____ 05.05.1906 _____ 24.07.1944 _____ Rosja
Heckel Josef _____ 22.06.1909 _____ 02.1945 _____ wschód
Herberg Friedrich _____ 28.10.1927 _____ 03.1945 _____ wschód
Hoffmann Hubert _____ 03.08.1920 _____ 03.1945 _____ Austria
Jilg Hyronimus _____ 26.12.1912 _____ 1944 _____ Rosja
Jockisch Albert _____ 26.01.1903 _____ 1944 _____ Rosja
Jockisch Herbert _____ 14.09.1927 _____ 1945 _____ wschód
Jorde Ewald _____ 20.06.1928 _____ 1945 _____ wschód
Kauf Rudolf _____ 31.05.1903 _____ 1945 _____ Chorwacja
Krischer Paul _____ 02.02.1912 _____ 1945 _____ Kurlandia
Langer Karl _____ 09.09.1909 _____ 24.12.1944 _____ wschód
Menzel Julius _____ 15.07.1915 _____ 1944 _____ wschód
Nitsche Franz _____ 14.05.1908 _____ 28.02.1943 _____Rosja
Prescher Heinrich _____ 08.10.1908 _____ 1942 _____ Rosja
Prescher Josef _____ 14.11.1920 _____ 1943 _____ Stalingrad
Priessnitz Erich _____ 15.07.1921 _____ 1943 _____ Stalingrad
Priessnitz Josef _____ 16.09.1904 _____ 1945 _____ wschód
Stehr Bernhard _____ 21.12.1910 _____ 30.07.1944 _____ Francja

Osoby zmarłe w następstwie działań drugowojennych:

Altmann Alfred _____ 21.02.1909 _____ 30.08.1945 _____ Rosja
Fiedler Arthur _____ 07.07.1900 _____ 05.03.1946 _____ Rosja
Klapper Alfred _____ 09.11.1905 _____ 15.02.1945 _____ Sławniowice
Paul Alfons _____ 24.10.1906 _____ 01.05.1942 _____ Wrocław
Uhlmann Helmut _____ 31.07.1929 _____ 19.03.1945 _____ Sławniowice

Osoby zmarłe po deportacji do obozu pracy:

Becke Erich _____ 22.04.1912 _____ 19.08.1945 _____ Świętochłowice
Buchmann Karl _____ 30.06.1888 _____ 09.08.1945 _____ Świętochłowice
Christen Josef (1) _____ 27.09.1909 _____ 07.1945 _____ Nysa
Christen Josef (2) _____ 15.10.1888 _____ 01.08.1945 _____ Świętochłowice
Drutschmann Karl _____ 1897 _____ 07.1945 _____ Świętochłowice
Galle August _____ 06.09.1886 _____ 03.08.1945 _____ Świętochłowice
Gräser Franz _____ ??? _____ 08.1945 _____ Świętochłowice
Kinne Josef _____ 29.09.1894 _____ 07.1945 _____ Świętochłowice
Hentschel Josef _____ 26.08.1886 _____ 06.08.1945 _____ Świętochłowice
Holzbrecher Franz _____ 14.03.1893 _____ 02.09.1945 _____ Świętochłowice
Kellmann Paul _____ 20.10.1890 _____ 07.1945 _____ Świętochłowice
Marke Karl _____ 12.05.1908 _____ 08.08.1945 _____ Świętochłowice
Rühlemann Paul _____ 15.10.1898 _____ 07.1945 _____ Świętochłowice
Sperner Franz 30.06.1891 _____ 07.08.1945 _____ Świętochłowice
Wahner Franz 30.07.1890 _____ 03.11.1945 _____ Katowice

Osoby zmarłe podczas wysiedlenia:

Böhm Julius _____ 30.12.1865 _____ 01.1946 _____ Lipinki Łużyckie
Echsler Karl _____ 08.04.1875 _____ 1945 _____ Karlsbad
Fieber Maria _____ 1875 _____ ??? _____ ???
Marke Hedwig _____ 27.12.1881 _____ 13.02.1946 _____ Markowice
Scheithauer Ottilie _____ 08.02.1877 _____ 28.06.1945 _____ Przełęk
Scheithauer Theresia _____ 24.10.1878 _____ 27.06.1945 _____ Sławniowice
Schmidt Alois _____ 13.09.1891 _____ 30.01.1946 _____ Lipinki Łużyckie
Sperner Josef _____ 28.10.1886 _____ 24.02.1946 _____ Sławniowice (CSR)
Theuer Karl _____ 18.09.1872 _____ 05.02.1946 _____ Lipinki Łużyckie
Nickisch Josef _____ ??? _____ 08.02.1946 _____ Żagań (dworzec)

Osoby zmarłe na skutek wysiedlenia do Lipinek Łużyckich (Linderode):

Böhm Albert _____ 13.09.1877 _____ 16.02.1946 _____ Sławniowice
Brossig Paul _____ 26.03.1937 _____ 25.07.1946 _____ Wunstorf
Rölle Mathilde _____ 14.06.1868 _____ 02.1946 _____ Sławniowice
Stenzel Julius _____ 10.12.1874 _____ 23.02.1946 _____ Sławniowice
Thust Willibald _____ 02.04.1875 _____ 05.04.1946 _____ Sławniowice
Krebs-Thust Inge _____ 24.11.1903 _____ 02.03.1946 _____ Sławniowice
Schubert Maria _____ ??? _____ 03.1946 _____ Sławniowice

Osoby zmarłe na tyfus:

Görlich Martha _____ 02.04.1888 _____ 15.02.1946 _____ Sławniowice
Heinz Karoline _____ 25.12.1867 _____ 1945 _____ Sławniowice
Hoffmann Maria _____ 13.09.1898 _____ 11.1945 _____ Biskupów
Kiffe Cäcilie _____ 09.12.1895 _____ 06.1946 _____ Sławniowice
Kiffe Magdalena _____ 29.09.1928 _____ 05.1945 _____ Sławniowice
Kirchner Hedel _____ 24.08.1927 _____ 11.06.1946 _____ Sławniowice
Kühnel Karl _____ 11.03.1928 _____ 07.03.1946 _____ Sławniowice
Langer Anna _____ 21.09.1889 _____ 29.07.1946 _____ ???
Langer Klara _____ 05.06.1918 _____ 29.07.1945 _____ Sławniowice
Lessmann Martha _____ 1906 _____ 1945 _____ Sławniowice
Menzel Ewald _____ ??? _____ 1945 _____ Sławniowice
Paul Maria _____ ??? _____ 10.10.1945 _____ Sławniowice
Pelz Elfriede _____ 25.02.1923 _____ 09.12.1945 _____ Sławniowice
Pelz Hedwig _____ 16.02.1932 _____ 31.12.1945 _____ Sławniowice
Pelz Hildegard _____ 03.01.1931 _____ 30.10.1945 _____ Sławniowice
Rocznik Maria _____ 18.05.1899 _____ 06.10.1945 _____ Głuchołazy
Scheithauer Karl _____ 10.02.1876 _____ 04.12.1945 _____ Chrzelice
Stehr Bernhard _____ 01.06.1888 _____ 12.1945 _____ Sławniowice

Pianino, na którego wsadce widać tabliczkę z nazwą zakładu handlującego fortepianami, pianinami i harmoniami w Nysie – „Paul Friedrich”. Zakład mieścił się przy ul. Kolejowej (Bahnhofstrasse 11). Pod główną nakrywą pianina widnieje nazwa fabryki fortepianów, którą założono w Legnicy (Liegnitz) w 1849 r. – „Eduard Seiler”. Z kolei pod nakrywą klawiaturową pianina znajduje się nazwa fabryki fortepianów z Brzegu (Brieg) – „A. Schütz & Co.”. Firma Paula Friedricha w Nysie była przedstawicielstwem tych dwóch firm. Pianino posiada numer seryjny „50539”, co oznacza, że pochodzi z ok. 1914/1915 r. Instrument znajduje się obecnie w Uzbekistanie – możliwe, że trafił tam w 1945 r. jako tzw. trofiejny.

Przed II wojną światową na terenie Sławniowic, z racji prężnie działających w okolicy kamieniołomów, funkcjonowało wiele zakładów kamieniarskich. Niektóre z nich posiadały nawet własne kamieniołomy. Na Forum znajduje się już obszerny opis największej tego typu firmy w Sławniowicach – „Thust”, więc w tym temacie zostaną wymienione i krótko opisane pozostałe:

Oskar Buchmann – zakład marmuru
Oprócz swojej działalności rolniczej Oskar Buchmann prowadził eksploatację dwóch kamieniołomów marmuru, znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie wyrobisk firmy „Thust”. Kruszono w nich bloki do dalszej obróbki – na płyty i nagrobki, a następnie sprzedawano je do mniejszych zakładów kamieniarskich w Sławniowicach. Ponadto co drugi dzień wysyłano z tych kamieniołomów dostawę wapna palonego do fabryki celulozy w Koźlu (Cosel). Również niemiecka firma „Villeroy & Boch” kupowała co roku z tego zakładu wagon marmuru do produkcji porcelany. Firma Buchmanna zatrudniała w kamieniołomie 1 brygadzistę, 1 kowala i 10 kamieniarzy.

Karl Marke – kamieniołom marmuru
Kamieniołom „Marke” znajdował się obok kamieniołomów Oskara Buchmanna. Wydobywano w nim niemal całkowicie białe marmurowe bloki do dalszej obróbki w różnych mniejszych zakładach. Niestety nic nie wiadomo o wielkości siły roboczej zakładu. Rodzina Marke wymarła przed 1995 r.

Josef Adolf – zakład marmuru i granitu
W 1910 roku Josef Adolf założył nowy zakład kamieniarski obok zajazdu Heller’a. Przed II wojną światową produkowano tam nagrobki, okładziny ścian, słupy bramne, schody i wiele innych wyrobów. Siła robocza liczyła około 30-40 pracowników. Po śmierci Josefa Adolfa († 20.II.1937) działalność zakładu była kontynuowana przez jego żonę oraz córki – Melindę i Cäcilie, pomimo zmniejszonej liczby pracowników w czasie wojny, którzy musieli wtenczas odbyć służbę wojskową.

Johann Brosig – zakład marmuru
Na początku lat trzydziestych XX wieku Paul Rieger sprzedał gospodarstwo nr 11. Samą ziemię kupił od niego F. Wahner, natomiast budynki nabył Johann Brosig, który przekształcił je w warsztat kamieniarski. Po wysiedleniu Brosig założył nową firmę w Obernkirchen (Dolna Saksonia), którą prowadził jego syn Horst.

Ewald Fickert – zakład marmuru w dawnym młynie
Po ukończeniu kursu kamieniarstwa, Ewald Fickert założył w dawnym młynie zakład obróbki marmuru. Wykorzystywał w tym celu energię wodną, która napędzała młyn. Jaz znajdował się za domem niejakiego Gückel’a. Stamtąd młynówką woda była kierowana do oddalonego o około 500 m młyna. Dzięki nagłówkom zachowanych listów skierowanych do biura parafialnego w Jarnołtowie (Dürr-Arnsdorf) wiemy, że na terenie zakładu znajdowała się krajalnia i szlifiernia, a oferowanymi usługami były prace pomnikowe oraz kładzenie płyt. Liczba pracowników zakładu nie jest znana. Rodzina wymarła przed 1995 r.

Pelz junior – zakład marmuru
Bezpośrednio przy głównej drodze w Sławniowicach znajdował się zakład marmuru, którego ostatnim właścicielem był Josef Pelz junior. Firma została założona jeszcze w XIX wieku przez mistrza kamieniarskiego o nazwisku Reichel. Córka Reichela o imieniu Luzie w 1907 r. wyszła za mąż za mężczyznę o nazwisku Theodor Becke, który w tym samym roku przejął tą firmę. Po przedwczesnej śmierci pana Becke w 1922 r., firma została początkowo zamknięta i sprzedana panu Pelz’owi w 1929 r., który kontynuował jej prowadzenie wraz z inną firmą po drugiej stronie granicy niemiecko-czechosłowackiej.

Alois Dittrich – zakład marmuru
W 1913 roku Alois Dittrich z Burgrabic (Borkendorf) otworzył warsztat marmuru na terenie znajdującym się za budynkiem mieszkalno-handlowym niejakiego Hentschel’a. Rodzina Hentschelów była również właścicielem domu, który zajmowała rodzina Dittrichów. W 1939 r. w zakładzie zatrudnionych było 12 osób. Po wysiedleniu A. Dittrich przeniósł się do Weyhe koło Bremy, gdzie w 1947 r. ponownie rozpoczął działalność, zatrudniając od 2 do 7 pracowników, w zależności od sytuacji na rynku.

Scheithauer & Co – zakład kamieniarski
Dnia 26 września 1925 r. Paul Scheithauer, Alois Elsner i Josef Hauke otworzyli swoją firmę kamieniarską (spółkę) przy strumieniu obok szewca o nazwisku Gückel. W nowo wybudowanym warsztacie z nowoczesnymi maszynami obrabiali marmur i granit. Skupili się tam na produkcji nagrobków. Liczba pracowników zakładu nie jest znana, ale mogło ich być od 10 do 15. W latach 1925/26 wszyscy trzej młodzi przedsiębiorcy wybudowali eleganckie domy w zabudowie bliźniaczej na zachód od ulicy Kirschenstrasse. Pani Scheithauer zbudowała tam później małą fermę drobiu.

Herrmann Böhm – zakład obróbki marmuru
W 1933 roku Herrmann Böhm założył nowoczesny zakład oraz okazały dom mieszkalny na działce o powierzchni 1/2 hektara, którą nabył od swojego przyjaciela o nazwisku Josef Adolf. Surowe, kamienne bloki były cięte do pożądanej grubości i przetwarzane prawie wyłącznie na nagrobki. Co tydzień kamienie zapakowane w drewniane skrzynie, były ładowane na stacji kolejowej w Sławniowicach i wysyłane na cały kraj. W zakładzie pracowało od 10 do 15 osób. Herrmann Böhm pochodził z małego gospodarstwa Böhmów mieszczącego się obok dr. Seidel’a. Jego pierwsza żona zmarła w 1935 r. Małżeństwo miało 3 córki. Herrmann Böhm ożenił się po raz drugi w 1936 roku. W 1937 r. z tego związku urodziła się Hedwig.

Hellmann Elpelt – warsztat kamieniarski
Tuż przy granicy państwowej (niemiecko-czechosłowackiej) znajdował się mały zakład kamieniarski, należący najpierw do rodziny Hellmannów, później do Elpeltów. Niestety brak jest informacji dotyczących tych rodzin.

Josef Adolf – kamieniołom granitu
W połowie lat dwudziestych XX wieku Josef Adolf otworzył kamieniołom granitu na swojej posiadłości przy granicy z Jarnołtowem (Dürr-Arnsdorf). Wydzierżawił go przedsiębiorcy z pobliskiego Kijowa (Kaindorf) o nazwisku Hugo Rother, który wzniósł tam budynki i ustawił lokomobilę do napędzania pomp i wciągarek. Na miejscu produkowano kamienie elewacyjne, filary bramne i kostkę brukową. To właśnie z tego kamieniołomu pochodził kamień, którym pokryto koronę wału zbiornika zaporowego w Otmuchowie (Ottmachau) podczas jego budowy ok. 1930 roku. Materiał był tam stale dostarczany przez pojazdy konne, które wyjeżdżały o godz. 5:00 rano i wracały o godz. 16:00. Z tego samego kamieniołomu pochodziła także kostka brukowa, którą wyłożono główną drogę w Sławniowicach w 1926 roku.

Rocznik – kamieniołom granitu
Około 1923 r. karczmarz o nazwisku Rocznik rozpoczął wydobycie granitu, ale po kilku latach zaprzestał działalności. Po śmierci męża, pani Rocznik sprzedała kamieniołom adwokatowi o nazwisku Knack z Nysy, który ponownie go uruchomił i prowadził prawie do końca II wojny światowej.

Ogólnie mówiąc wydobycie granitu w Sławniowicach miało miejsce na zachód od wsi, w okolicach granicy z Jarnołtowem, gdzie występowała żyła granitowa. Materiał transportowano z tamtejszych kamieniołomów koleją wąskotorową do stacji kolejowej w Sławniowicach, gdzie kamień przeładowywano na linię kolejową normalnotorową. Na początku lat trzydziestych XX wieku kamieniołomy te były już na wyczerpaniu i generalnie przestały być użytkowane, a wąskotorową linię kolejową rozebrano.

W załączeniu dwa unikalne zdjęcia wykonane przed 1945 r. na terenie cmentarza w Sławniowicach. Są to jedyne fotografie ukazujące ten cmentarz, z jakimi się do tej pory spotkałem i pochodzą z kroniki Sławniowic, wydanej w 1995 r., której autorem jest Berthold Adolf.

Zdjęcie nr 1 zrobiono w 1934 roku. Widać na nim rodzinę o nazwisku Joseph, stojącą przed pomnikiem poświęconym żołnierzom poległym w I wojnie światowej. Jeden z członków tej rodziny – kowal Karl Joseph (ur. 1869) zmarł w 1915 roku na skutek obrażeń wojennych. Możliwe, że wizyta rodziny w tym miejscu była podyktowana właśnie tym faktem, a nazwisko zmarłego, który był mieszkańcem Sławniowic, mogło widnieć na tablicy tego pomnika.

Zdjęcie nr 2 wykonano w lipcu 1943 roku podczas pochówku mieszkańca Sławniowic – szewca o nazwisku Josef Scheithauer (ur. 1868). Uroczystości tej przewodził widoczny na fotografii proboszcz z Burgrabic o nazwisku Karl Glatzel (ur. 1889, zm. 1945). W tle zdjęcia widać zarysy zabudowań stacji kolejowej.

Zdjęcie z zakładu Jentscha.

Znaleziony na terenie Nysy widelczyk do ciasta z logiem restauracji „Irmer”, wyprodukowany ok. 1930 r. przez firmę „WMF” (Württembergische Metallwarenfabrik) z siedzibą w Geslingen. Najbardziej znaną marką tej firmy jest „CROMARGAN”, oznaczający wyroby wykonane z nierdzewnej i kwasoodpornej stali, zawierającej 18% chromu i 10% niklu. Stop ten został opracowany przez niemiecką firmę „Krupp” w 1912 r. Nazwa „Cromargan” powstała z połączenia dwóch wyrazów: Crom (chrom) oraz Argan (srebro), gdyż stal błyszczy i jest podobna do srebra.

Książka adresowa Nysy z roku 1900 jest dostępna w formie zdigitalizowanej w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej, pod linkiem: https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/982862

W razie problemów z linkiem załączam poniżej książkę do pobrania w pliku PDF.

Książka adresowa powiatu nyskiego (bez miasta Nysy) z roku 1931 jest dostępna w formie zdigitalizowanej w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej, pod linkiem: https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/982867